مجلس فرمایشی چگونه اوامر پهلوی را اجابت می‌کرد؟
تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۶۵۲۶۸
مجلس به عنوان ثمره جنبش مشروطیت بود؛ که با دادخواهی و عدالت خواهی مردم شکل گرفت با الگوبرداری از ساختار پارلمانتریستی غرب در پی تحدید قدرت مطلقه شاه بود، اما این ایده با اضمحلال سلسله قاجار کم کم رو به افول گذاشت و برآمدن رضاشاه بار دیگر دیکتاتوری با شمایل جدید بروز یافت.
بیشتربخوانید
سکه رایج اقتصاد عصر پهلوی؛ فقر و سوءتغذیهمحمدرضا پهلوی هم به ویژه پس از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ به سیاق پدرش با انتخابات فرمایشی و گزینش نمایندگان و تهدید و تطمیع، مجلسی ساخت که نه ملی بود و نه در پی مطالبات مردم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دخالت در انتخابات مجلس شورای ملی در عصر پهلوی شواهد بسیاری دارد که در کتاب‌ها و خاطرات رجال سیاسی آن دوران به تفصیل بحث شده است مرور این خاطرات نشان می‌دهد که چطور مجلس به عنوان یکی از ارکان مردم‌سالاری از محتوا خالی شد.
حضور وابستگان دولت در مجلستلاش پهلوی اول برای حذف دین از حکومت و جامعه سبب شد تا به تدریج روحانیان کمتری برای حضور در مجلس پیشگام شوند به طوری که روحانیت در دوره اول ۲۴ درصد از کرسی‌های مجلس را در اختیار داشت جایگاهش در ادوار بعد به کمتر از ۱۱ درصد تنزل کرد. این کاهش در مشارکت در قشر بازرگانان نیز مشاهده می‌شود که از ۴۱ درصد مجلس اول به کمتر از ۲۰ درصد کاهش یافت، اما در مقابل حضور ۲۳ درصدی کارمندان دولتی در دوره اول مجلس به ۴۵ درصد در دوره هفتم رسید، اما طبقات فرودست هرگز فرصتی برای نفوذ به مجلس نیافتند.
حقیقت این بود که پهلوی اول مجلس را ماشین امضای خود می‌دید که هر آنچه نیاز دارد، مهر تایید بزند، عبدالله مستوفی استاندار آذربایجان در دوره رضا شاه در این باره می‌نویسد: با ضرب شلاق و با انواع و اقسام روش‌های ارعاب، تلاش داشتند مردم را از مشارکت سیاسی بازدارند و نام کسانی را از صندوق‌ها درآورند که قرارداد ۱۹۱۹ را تصویب کنند.
یا در نمونه‌ای دیگر در یک منطقه که ۱۵ هزار برگ رأی توزیع شده بود نماینده‌ای با ۲۵ هزار رأی نامش از صندوق بیرون آمد. تقریباً در اغلب شهرهای ایران نظامیان با ارعاب و با ضرب و شتم مردم را وادار می‌کردند که به فرد مورد نظر وثوق‌الدوله رأی بدهند.
سقوط قاجار با حربه مجلس و سیاستی که به مذاق پهلوی خوش آمد!یکی از مصادیق نقض مشارکت سیاسی مردم در تعیین سرنوشت خود، انتخابات مجلس پنجم است؛ یعنی سرکوب مشارکت سیاسی مردم از یک سو و از طرف دیگر تلاش برای استفاده از رأی نمایندگانی که با تقلب نام آنها برای انجام کار‌های مهم در کشور از صندوق درآمده بود. از مسائلی که مجلس پنجم می‌خواست به آن سامان بدهد، به رئیس‌جمهور رساندن رضاخان بود. وی به بهانه جمهوریت می‌خواست نظام سیاسی ایران را تغییر دهد که البته نشد و سرانجام همین مجلس پنجم زمینه به سلطنت رساندن او را فراهم کرد.
در جریان انتخابات مجلس پنجم، مردم به صورت گسترده از سوی نظامی‌ها سرکوب شدند. از ابتدا کسانی که تعیین‌کننده سرنوشت انتخابات بودند، غیر از رضاخان که در رأس آنها قرار داشت، فرماندهان نظامی بودند که در سراسر کشور پراکنده بودند و آنها با تأیید رضاخان مشخص می‌کردند که چه کسی وارد مجلس شود. در تمام شهرهای ایران برای ترتیب دادن مجلسی که می‌خواست درباره مسائل اساسی کشور ازجمله نوع نظام سیاسی تصمیم‌گیری کند تقلب گسترده‌ای صورت گرفت و نهایتاً همان مجلس به خلع قاجاریه از سلطنت و تأسیس پهلوی رأی داد که بنای خود و رفتار سیاسی خودش را بر سرکوب مشارکت سیاسی قرار داده بود.
با استقرار حاکمیت رضاخان، دخالت در انتخابات مجلس به روشی مرسوم در سپهر سیاسی ایران تبدیل شد و برای نمونه در دوره ششم مجلس اگر در برگه رای نام کسی بود که با فهرست مورد نظر انطباق نداشت، فرد مورد تعقیب قضایی قرار می‌گرفت و این وضعیت علاوه بر تقلب یا رشوه‌های گستره‌ای بود که در ولایات مختلف انجام می‌شد به طوری که در این دوره مجلس بیشتر طرفداران رضاشاه با عمال نفوذ وارد مجلس شدند.
این رویه در مجالس بعدی نیز استمرار یافت و نمایندگان رد خفا به وزیر دربار یعنی "عبدالحسین تیمورتاش" رشوه می‌پرداختند و حتی تعهد می‌دادند که همه لوایح دولت را بدون اعتراض تصویب کنند. به این ترتیب در دوره رضاخان، مجلس از فعالیت پارلمانی مورد نظر عصر مشروطه به پایان خود رسید و دیکتاتوری بر مشروطیت غلبه یافت.
با سقوط رضاخان و اشغال ایران و در شرایطی که هنوز پهلوی دوم به عنوان یک دیکتاتور همه امور را در دست نگرفته بود، پای دولت‌های خارجی هم به انتخابات مجلس شورای ملی باز شد یعنی سه جریان شامل نیرو‌های خارجی که عمدتاً شوروی و انگلیس و در مناطقی هم آمریکایی‌ها بودند، دوم دربار پهلوی و سوم برخی از احزابی که به نحوی با بیگانگان مربوط هستند میدان دار انتخابات شدند و ترکیب مجالس بعدی را شکل دادند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و در شرایطی که هنوز مردم در حال و هوای نهضت ملی شدن نفت بودند، حاکمیت بار دیگر به مدد «شعبان جعفری (بی‌مخ) کار انتخابات را به دست گرفت؛ کار شعبان جعفری و اراذل و اوباشِ در خدمت او این بود که آرای مردم را از دست آنها می‌گرفتند و اگر فردی غیر از فهرست مورد نظر حکومت نامش در برگ رأی بود با ضرب و شتم رأی‌دهنده و تراشیدن سر و صورت او تلاش می‌کردند نتیجه انتخابات را به نفع حکومت برگردانند.
دخالت در فرآیند انتخابات و برپایی مجالس فرمایشی از دید مطبوعات خارجی پنهان نمانده بود؛ نشریه تایم درباره انتخابات مجلس نوزدهم شورای ملی چنین می‌نویسد: از دوازده نفر نماینده تهران که انتخاب شدند اسامی آنها قبل از برگزاری انتخابات اصلاً معلوم بود که چه کسانی نماینده تهران خواهند بود. چمدان‌های پر از رأی در آن دوره آمد و صندوق‌های رأی را پر کرد. در دوره نوزدهم همین اتفاق افتاد. گرداننده دوره نوزدهم تیمور بختیار رئیس ساواک و علوی‌کیا رئیس شهربانی و پیراسته وزیر کشور بود. این افراد براساس فهرستی که از سوی محمدرضا شاه و اسداله علم تهیه شده بود اسامی افراد را در صندوق آرا می‌انداختند و هر کسی خلاف این رأی می‌داد مورد تعقیب و بازخواست قرار می‌گرفت».
اگرچه پهلوی دوم با پوشش احزاب دست نشانده تلاش کرد وجهه خود را در برگزاری انتخابات پارلمانی با حزب ملیون و حزب مردم ترمیم کند، اما تقلب در انتخابات مجلس بیستم بسیار زیاد بود و در نهایت محمدرضا پهلوی مجبور شد این دوره را باطل اعلام کند.
در مجموع نگاهی به انتخابات در عصر پهلوی دوم نشان می‌دهد که دستکاری و تقلب در انتخابات به قدری بود که نه تنها میل به مشارکت در مردم را کاهش داد بلکه در مواردی هم صدای وابستگان دربار را هم درآورد؛ برای نمونه در انتخابات مجلس بیست و سوم، دولت هویدا به قدری در انتخابات دستکاری کرد که صدای اسداله علم را هم درآورد؛ او در کتاب خاطراتش می‌گید که به شاه گفته است الان که ما قدرت داریم،ای کاش قدری زمینه مشارکت مردم را فراهم می‌کردیم. شاه با ناراحتی پاسخ علم را می‌دهد و می‌گوید که نمی‌توانیم ریسک کنیم، چون احتمال دارد هر اتفاقی بیفتد.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: پهلوی دوم مجلس رضاخان انتخابات مجلس مشارکت سیاسی مجلس پنجم پهلوی دوم مورد نظر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۶۵۲۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مجلس آینده آمیخته‌ای از تجربه و نگاه نو است
«محمد دهقان» معاون حقوقی رییس‌جمهور در گفت‌و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به اهمیت دور دوم انتخابات مجلس دوازدهم اظهار کرد: امیدوارم مردم در دور دوم انتخابات با احساس مسوولیت شرکت کنند و انتخابات خوبی در این مرحله داشته باشیم و شاهد شروع با افتخار مجلس دوازدهم در هفتم خرداد ۱۴۰۳ باشیم.
وی افزود: خوشبختانه چهره‌های جدید به مجلس راه پیدا کرده‌اند که می‌توانند ایده‌های تازه‌ای به نمایش و اجرا بگذارند؛ این خاصیت انتخابات است که به صورت مداوم از کف جامعه، جوانان و متخصصین رویش کرده و بالا می‌آیند؛ آنان نظرات جدیدی برای حل مشکلات کشور ارایه می‌کنند و به تجربیاتی که در گذشته داشتیم، اضافه می‌کنند.
لزوم مسابقه بین شهرهای کشور برای «جذب سرمایه‌گذاری»
نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: ما در دوره جدید مجلس، حدود ۱۰۰ نفر افراد و چهره‌های کاملاً جدید داریم؛ تعدادی از نمایندگان ادوار هم به مجلس دوازدهم راه یافته‌اند؛ همچنین نزدیک به ۱۱۰ نفر نمایندگان از مجلس یازدهم به دوره دوازدهم راه پیدا کرده‌اند؛ این آمارها نشان می‌دهد که آمیخته‌ای از تجربه و نگاه‌های نو به مجلس دوازدهم راه پیدا کرده‌اند.
دهقان با اشاره به شعار سال گفت: امیدواریم با توجه به اولویت کشور که مسایل اقتصادی است و به خصوص با توجه به شعار سال که «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری شده، نمایندگان مجلس آینده بتوانند نقشی ویژه در این زمینه ایفا کنند.
وی افزود: اگر بخواهیم مردم وارد صحنه شوند، طبیعتاً نمایندگان که به صورت روزانه با اقشار مختلف سر و کار دارند باید در جذب سرمایه‌گذاران مؤثر باشند؛ بین شهرهای کشور باید مسابقه برای جذب سرمایه‌گذاری ایجاد شود.
سرمایه بزرگ «۸ هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی» برای کشور
عضو هیأت‌رییسه مجلس نهم با اشاره به فرصت نقدینگی بالا در کشور اظهار کرد: ما نزدیک ۸ هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور داریم که سرمایه بزرگی است؛ بخشی از ایرانیان خارج از کشور هم سرمایه دارند و قطعاً حاضر هستند، در زادگاه خود آن را هزینه کنند و نامی نیک از خود به جا بگذارند.
معاون حقوقی رییس‌جمهور افزود: بنابراین اگر فرمانداران و نمایندگان مجلس از هر شهرستان، این افراد را شناسایی و از آنها با احترام دعوت به کار و سرمایه‌گذاری کنند، دولت هم قطعاً از آنها حمایت خواهد کرد.
دهقان با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در کشور اظهار کرد: با توجه به نیاز کشور، توقع مردم و فرمایشات رهبر معظم انقلاب، وظیفه دولت حمایت از سرمایه‌گذاران است. بنابراین بهترین کسانی که می‌توانند در جذب سرمایه‌گذاران استانی و شهرستانی، نقش ایفا کنند، نمایندگان مجلس دوازدهم خواهند بود.
معاون حقوقی رییس‌جمهور گفت: من از نمایندگان مجلس دوازدهم دعوت می‌کنم تا کمک کنند و تقاضا دارم وارد میدان شوند؛ دولت این آمادگی را دارد که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را برای کار در کشور جذب کند.
کد خبر 6090344
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند